دکتر واحدیان
دکتر واحدیان
دکتر واحدیان دکتر واحدیان
دکتر واحدیان
دکتر واحدیان
دکتر واحدیان

- مواد مضر سیگار چیست و چه نوع بیماری هایی را سبب می شود؟

نیکوتین ماده شیمیایی روان گردان و اعتیاد آوری است که ماده اصلی موجود در سیگار محسوب می گردد. نیکوتین به وسیله سیگار کشیدن به دورن ریه ها وارد می شود و در عرض 6 ثانیه به مغز می رسد. سیگار کشیدن بیش از هر عامل دیگری منجر به بیماری های قلبی، کبدی و ریوی می شود. مصرف سیگار عامل اصلی ایجاد بیماری هایی چون سکته قلبی، سکته مغزی، بیماری های ریوی شامل برونشیت مزمن و سرطان ریه، حنجره و همچنین سرطان پانکراس است. سیگار کشیدن می تواند منجر به بیماری های عروق محیطی و فشارخون شود. شروع زود هنگام سیگار کشیدن در طول زندگی و کشیدن سیگار با درجه قطران بالاتر ریسک بروز این بیماری ها را افزایش می دهد.

سازمان بهداشت جهانی تخمین زده که مصرف سیگار منجر به 4/5 میلیون مرگ در سال 2004 شده است.

 
kk
 

- سموم موجود در سیگار به ویژه قطران چه تاثیری در عملکرد سیستم تنفسی دارد؟

چهار هزار نوع ماده شیمیایی و سم در ترکیب دود سیگار وجود دارد که می تواند موجب بروز مخاطراتی برای سلامتی مصرف کنندگان و اطرافیان افراد سیگاری شود. خطرناک ترین ماده شیمیایی موجود در دود سیگار، قطران است. قطران شناخته شده ترین سرطان زای موجود در جهان است. قطران موجب فلج مژک های تنفسی در راه های هوایی می شود و به این ترتیب مانع پاکسازی ریه از سموم و ناخالصی ها و آلودگی های موجود در دود سیگار و هوای استنشاقی می شود. قطران با تاثیر مستقیم خود بر کیسه های هوایی، موجب تخریب این کیسه ها و کاهش کارایی سیستم تنفسی می شود. همچنین قطران با تضعیف سیستم ایمنی بدن موجب کاهش توان دفاعی بدن در مقابله با میکروب ها می شود.

- رابطه سیگار با بیماری های قلبی

سیگار کشیدن یک عامل خطر اصلی برای ایجاد بیماری های قلبی- عروقی است. در حقیقت، مصرف سیگار می تواند تاثیری مشابه فشارخون و کلسترول بالا برای ایجاد بیماری های قلبی- عروقی ایفا کند.

سیگار کشیدن با مکانیسم های مختلفی می تواند سبب ایجاد بیماری های قلبی مزمن گردد، شامل:

- صدمه مستقیم نیکوتین و مونو اکسید کربن (گازی بیرنگ و بی بو که در دود سیگار یافت می شود و سبب کاهش توانایی خون در حمل اکسیژن می شود) بر روی دیواره یک شریان طبیعی، موجب تخریب شریان و ورود مواد چربی به داخل دیواره زخمی و ضخیم شدن و تنگی و در نهایت انسداد کامل شریان می گردد.

- افزایش ضربان قلب و فشار خون، افزایش چربی خون، افزایش میزان LDL (چربی بد)، افزایش نوتروفیل های در گردش (نوعی گلبول سفید که وظیفه مبارزه با عوامل بیماری زا را دارند) و افزایش انعقاد پذیری خون از عواقب دیگر مصرف سیگار است.

بنابراین نیکوتین و مونواکسیدکربن با افزایش کار قلب، سبب افزایش نیاز به اکسیژن در عضله قلبی شده و از سوی دیگر، ظرفیت حمل اکسیژن توسط خون را کاهش می دهد و سبب تشدید ناتوانی و اختلال عملکرد قلب می گردند و به این ترتیب زمینه را برای بروز آریتمی های قلبی مستعد می کنند. عضله قلب، تنها زمانی سالم باقی می ماند که جریان خون کافی توسط شریان های کرونر (رگهایی که خون رسانی به قلب را بر عهده دارند) به آن برسد. با گذر سالهای زندگی، به تدریج دیواره این عروق تنگ می شود. در سیگاری ها، این فرآیند بسیار سریع تر از افراد طبیعی پیشروی می کند و خون جریان یافته از خلال این عروق تنگ، لخته می شود (ترومبوز عروق کرونر) و سبب آسیب جدی به عضله قلب می شود. لخته شدن خون در عروق کرونر، علت شایع مرگ در مردان و زنان 35-46 ساله است. بیماری عروق کرونر با تعداد سیگارهای کشیده شده، درجه استنشاق و سن شروع سیگار کشیدن در ارتباط است. همچنین سیگار کشیدن غیر فعال ( افرادی که به طور مستقیم در معرض دود سیگار اطرافیانشان قرار می گیرند) در افراد مبتلا به آنژین صدری، می تواند زمینه ساز حمله گردد.

تاثیرات ترک سیگار بر حملات قلبی و اهمیت آن

با کنار گذاشتن سیگار، خطر بیماری های عروق کرونر کاهش می یابد و بعد از حدود سه سال از ترک، خطر مرگ ناشی از این بیماری تقریباً مانند غیر سیگاری هاست. ادامه سیگار کشیدن بعد از یک حمله قلبی، شانس بیمار را برای حمله دوم افزایش می دهد.

خطر بروز حملات قلبی ناشی از بیماری های قلبی- عروقی به دنبال ترک کردن سیگار و در 24 ساعت نخست بعد از کشیدن آخرین سیگار، کاهش می یابد. ترک کردن سیگار، تاثیری عمومی بر سلامت بدن دارد و از بروز مرگ ناگهانی جلوگیری می کند. فواید ترک سیگار، فوری است. بررسی محققان نشان می دهد ترک کردن سیگار، باعث کاهش فوری فشارخون در بیست دقیقه بعد از کشیدن آخرین سیگار می شود. پس از گذشت 2 تا 3 سال از ترک سیگار، خطر ابتلا به بیماری عروق کرونری به اندازه فردی که اصلا سیگار نکشیده است، پایین می آید.

با ترک سیگار، تقریبا بلافاصله گردش خون شروع به بهبود می کند و سطح مونواکسیدکربن در خون شروع به کاهش می کند. تعداد نبض و فشارخون شخص سیگاری به طور غیر طبیعی بالا است که پس از ترک سیگار، شروع به برگشت به حد طبیعی می کند. چند روز پس از ترک سیگار، احساس شخص از مزه و بو به حالت طبیعی برمی گردد و نفس کشیدن برای چنین فردی راحت تر می شود. همچنین ثابت شده است افرادی که استعمال سیگار را ترک می کنند، نسبت به افرادی که به کشیدن سیگار ادامه می دهند، زندگی طولانی تری دارند. بعد از 10-15 سال در این افراد، خطر مرگ زودرس ناشی از سیگار مثل افرادی می شود که هرگز سیگار نکشیده اند.

ترک سیگار بسیار مهم است، استعمال دخانیات قابل پیشگیری ترین عامل مرگ و میر است. استعمال سیگار هر ساله نصف موارد مرگ و میر ناشی از سرطان را شامل می شود. استعمال سیگار شایع ترین عامل بیماری زای سرطان ریه است که در نهایت موجب مرگ بیمار می شود. همچنین سیگار با سرطان های دیگر مثل مری، حنجره، کلیه، پانکراس (لوزالمعده) و دهانه رحم ارتباط دارد. استعمال سیگار مشکلات دیگری برای سلامتی ایجاد می کند مثل بیماری های مزمن ریه و بیماری های قلبی. استعمال سیگار طی بارداری سبب اثرات زیانباری روی جنین مثل زایمان زودرس و وزن کم نوزاد هنگام تولد می شود. در افرادی که سیگار را ترک می کنند، خطر ابتلا و مرگ ناشی از سرطان ریه و همچنین خطر ابتلا به سایر سرطان ها را کاهش می یابد. احتمال مرگ زود رس و شانس ابتلا به سرطان که به علت سیگار ایجاد می شود به تعداد سال های استعمال سیگار، تعداد پاکت های مصرفی در روز، سن شروع استعمال سیگار، وجود یا عدم وجود بیماری در زمان ترک سیگار بستگی دارد.

در چه سنی ترک سیگار بیشترین فایده را دارد؟

در هر سنی ترک سیگار در زن و مرد سودمند است. ممکن است افراد مسن تر، تمام مزایای ترک سیگار را دریافت نکنند. با این وجود در افراد مسن تر که استعمال سیگار را کنار گذاشته اند، خطر مرگ ناشی از بیماری های کرونر قلب و سرطان ریه کاهش می یابد. همچنین مزایای زود رس (مثل بهبود خون رسانی، افزایش انرژی و ظرفیت تنفسی) دلایل خوبی برای افراد مسنی است که می خواهند سیگار را ترک کنند.

ترک سیگار چه عوارضی دارد؟

ممکن است ترک سیگار سبب اثرات کوتاه مدتی شود به خصوص در افرادی که مدت طولانی سیگار می کشیده اند. افرادی که سیگار را ترک می کنند، معمولاً دچار اضطراب، تحریک پذیری، گرسنگی، خستگی مفرط، اختلال در خوابیدن و اختلال در تمرکز می شوند. بسیاری از استعمال کنندگان پس از ترک سیگار به وزنشان اضافه می شود که کمتر از 5 کیلوگرم است. این تغییرات به تدریج ناپدید می شوند. افرادی که سیگار را ترک می کنند برای آینده سالمتر، شانس بیشتری دارند.

آیا اطرافیان افراد سیگاری در معرض خطر ابتلا به بیماری های ناشی از استعمال دخانیات هستند؟

قرار گرفتن در معرض دود سیگار دیگران نیز عوارضی مانند مصرف سیگار در بر دارد و هر چه سن فردی که در معرض دود سیگار قرار می گیرد کمتر باشد، این عوارض شدیدتر خواهد بود. همه مردم می دانند که سیگار کشیدن برای ریه ها مضر است و حتی می تواند سبب ابتلا به بیماری سرطان شود. اما کمتر کسی شاید از اثرات سیگار روی قلب و سیستم گردش خون مطلع باشد. سیگار و سایر فرآورده های دخانی، مهمترین عامل خطر برای زتدگی سالم هستند که باید مهار شوند. هر فرد سیگاری خطر ابتلا به سکته قلبی را برای خود 5 برابر و برای اطرافیان 2 برابر می کند و هرچه مقدار و مدت مصرف دخانیات بیشتر باشد، این خطر بیشتر است. برخی پژوهشگران معتقدند آلودگی هوای شهری نیز تاثیر مستقلی بر قلب و عروق دارد. سیگار مرگ و میر قلبی- عروقی را تا 50 درصد افزایش می دهد. همچنین رابطه مستقیمی بین تعداد سیگار مصرفی و خطر قلبی- عروقی وجود دارد. در ازای کشیدن هر 10 عدد سیگار، خطر مرگ در اثر بیماری قلبی در مردان 18 درصد و در زنان 31 درصد بالا می رود. سیگار می تواند آثار مخربی بر جدار عروق بگذارد، جریان خون عروق را مختل می کند، سطح HDL (چربی خوب) پایین می آید و LDL بالا می رود، با افزایش سطح فیبرینوژن و افزایش تجمع پلاکت ها، احتمال ایجاد لخته و بروز رویدادهای قلبی تا حد قابل ملاحظه ای بالا می رود. سیستم گردش خون شامل شریان ها و وریدهایی است که وظیفه خون رسانی به همه اعضای بدن را بر عهده دارند. سیگار کشیدن یک عامل خطر اصلی برای ایجاد بیماری های قلبی- عروقی است. در حقیقت تاثیر سیگار از نظر میزان، مشابه دو عامل خطر اصلی دیگر، یعنی فشارخون بالا و افزایش کلسترول خون است.

شرع مقدس اسلام در زمینه سیگار کشیدن چه می گوید؟

در آیین مقدس اسلام- بر خلاف بسیاری از آیین های دیگر- بدن آدمی مورد تحقیر قرار نمی گیرد. اسلام بدن انسان را چیزی بی ارزش نمی شمارد. زیرا بدن انسان، ابزار تکامل روح است. تحقیر بدن در حکم تحقیر شخصیت آدمی است و هر کسی که مرتکب این عمل می شود، مستوجب کیفر و قصاص است. در اسلام علاوه بر اهمیت دادن به رعایت بهداشت و نظافت، هر چیز زیان آوری که به جسم انسان لطمه وارد کند، تحریم شده است. جمعی از مراجع عظام تقلید، از جمله آیت ا... العظمی نوری همدانی، آیت ا... العظمی مکارم شیرازی و مرحوم آیت ا... العظمی بهجت با توجه به مضر بودن سیگار و قلیان، مصرف مواد دخانی را حرام اعلام کرده اند.