آنژیوپلاستی و استنت گذاری

در طی آنژیوپلاستی، جراح عروق شما یک بالون کوچک در داخل رگ خونی تنگ شده باد می کندبالون به عریض شدن رگ و بهبود جریان خون کمک می کندبعد از عریض شدن رگ با آنژیوپلاستی، ممکن است درون عروق شما استنت قرار دهنداستنت ها لوله های توری فلزی نازکی هستند که به دیواره های شریان شما کمک می کند تا باز نگه داشته شوندآنژیوپلاستی و استنت گذاری معمولا از طریق یک سوراخ یا شکاف کوچک در پوست (که access site نامیده می شود) صورت می گیردجراح عروق شما یک لوله نازک و بلند به نام کاتتر (catheter) وارد این شکاف می نمایدبا کمک از راهنمای اشعه ایکس پزشک کاتتر را از بین رگ های شما تا ناحیه بسته شریان هدایت می کندنوک کاتتر، بالون یا استنت را حمل می کند

آنژیوپلاستی اغلب برای درمان بیماری های عروقی محیطی (PAD) استفاده می شود که نام دیگری برای سخت شدن جریان خون شریان به اندام بدن یا دیگر ارگان های بدن شما علاوه بر قلب می باشدآنژیوپلاستی همچنین می تواند در شرایط دیگری مانند برطرف کردن نواحی مسدود شده نیز به کار رود مثل رگ هایی که خون را از اندام گرفته و به قلب و ریه شما برمیگرداند

درون شریان ها معمولا هموار و بدون هیچ گونه انسدادی هستند، اما بسته به سن شما، پلاک ممکن است در دیواره شریان تشکیل شوداین پلاک ها از کلسترول، کلسیم و بافت های فیبروز تشکیل می شوندهمانطور که پلاک های بیشتری ساخته می شود، شریان ها تنگ تر و سخت تر می شونداین روند آترواسکلروز (atherosclerosis) یا سخت شدن شریان ها نامیده می شودسرانجام پلاک های بیشتری ساخته شده تا اینکه جریان خون در بین شریان های شما کاهش یافته که باعث درد و یا آسیب رسیدن به بخش هایی از بدن می شود که شریان، خون آن ها را تامین می کرده است

پزشک بر اساس شرایط شما ممکن است آنژیوپلاستی را به عنوان یک جایگزین برای عمل بای پس(bypass) پیشنهاد کند تا تنگی شریان را برطرف کندآنژیوپلاستی در مقابله با انواع مشخص انسداد، در مقایسه با عمل بای پس فواید بیشتری داردبرای مثال آنژیوپلاستی نیاز به ایجاد شکاف بزرگی نداردبه همین دلیل بیمار معمولا وقت کمتری را در بیمارستان میگذراند و حتی بهبودی در خانه نیز سریع تر از عمل بای پس استهمچنین پزشک شما می تواند عمل را زمانی انجام دهد که شما به هوش هستید در حالیکه عمل بای پس نیاز به بیهوشی کلی یا ناحیه ای داردبا این حال در بعضی موارد مخصوصا برای PAD وسیع، ممکن است جراحی بای پس گزینه بهتری باشدجراح عروق به شما کمک می کند که بهترین روش را انتخاب کنید

آمادگی قبل از عمل:

ابتدا پزشک از شما درباره سلامت کلی، سابقه پزشکی و علایم بیماری سوالاتی می پرسددر ضمن شما را معاینه می کند و علاوه بر تست سلامت، از شما درباره مصرف سیگار یا فشارخون بالا نیز سوال خواهد پرسیدوی از شما می خواهد درباره چگونگی علایم و اینکه درد در کدام قسمت بدن شما وجود دارد نیز توضیح دهیددر مرحله بعد پزشک دستور یکسری آزمایشات می دهد که نشان می دهند چه مقدار پلاک در شریان های شما شکل گرفته استاین آزمایشات می توانند به تشخیص اینکه آیا شما به آنژیوپلاستی یا دیگر انواع درمان ها نیاز دارید یا خیر کمک نمایدانتخاب نوع آزمایش بستگی به رگ خونی مورد نظر دارد و همه آزمایشات مورد نیاز نیست

این آزمایشات شامل:

ثبت ضربان (PVRs)

 اولتراسوند مضاعف Duplex ultrasound

ام آر ای Magnetic resonance anjiography (MRA)

 سی تی اسکن computed tomography

اگر این آزمایشات نشان بدهند که شریان های شما تقریبا یا کاملا مسدود شده اند، ممکن است پزشک عروق تشخیص دهد که باید آنژیوگرافی انجام دهیدآنژیوگرام با استفاده از اشعه ایکس به طور دقیق رگ های شما را نشان می دهد و همچنین ممکن است فرصتی برای درمان تنگ شدگی با آنژیوپلاستی همزمان با آنژیوگرام فراهم کنددر طی آنژیوگرافی، جراح عروق کاتتر را بعد از اینکه آن منطقه را به طور موضعی بی حس کردند، وارد شریانی در کشاله ران یا بازوی شما می کندپزشک با کمک اشعه ایکس، کاتتر را در بین رگ های خونی شما تا ناحیه مسدود شده هدایت می کند و ماده ای به نام ماده حاجب را تزریق می کند تا شریان در اشعه ایکس قابل رویت باشداین ماده بعد از تصفیه در کلیه از طریق ادرار دفع می شود

جراح عروق یکسری دستورات لازم که برای انجام عمل مورد نیاز است به شما خواهد داد، مانند رژیم غذایی و معمولا از شما خواسته می شود چند ساعت قبل از عمل چیزی نخورید و ننوشیدهمچنین جراح عروق با شما درباره کاهش یا قطع داروهایی که ممکن است خطر خونریزی یا دیگر عوارض را افزایش دهد، صحبت خواهد کرداگر شما هر گونه حساسیتی به موادی که در آنژیوگرافی استفاده می شود دارید، حتما با جراح عروق در میان بگذاریداز آنجاییکه ماده حاجب ممکن است حاوی ید باشد، اگر به ید یا حلزون حساسیت دارید باید جراح را مطلع نمایید

قبل از عمل ممکن است پزشک عملکرد کلیه هایتان و همچنین قابلیت لخته شدن خون شما را بررسی نمایدممکن است پزشک یک سرم داخل وریدی (IV) نیز برای رساندن مایعات قرار دهدبا توجه به شرایط کلی ممکن است عمل آنژیوپلاستی همزمان با آنژیوگرام مقدماتی و یا بعد از آن در یک عمل جداگانه صورت گیرد

آیا من برای آنژیوپلاستی و استنت گذاری کاندیدا هستم؟

در صورتی که انسداد یا تنگ شدگی متوسط یا کامل در یک یا چند رگ خونی شما ایجاد شده باشد ممکن است که کاندید آنژیوپلاستی باشیددر اینصورت معمولا نشانه هایی از بیماری عروقی مانند درد یا زخم در یکی از اعضایتان خواهید داشتدر صورتیکه رسوب پلاک ها (شامل لخته های خون یا مقدار زیادی از کلسیم) خیلی فشرده باشند و یا انسدادهای طولانی به طور بخشی یا شدید درون رگ های شما ایجاد شده باشد یا اسپاسم رگ خونی که نمی تواند خارج شود یا انسداد کامل که کاتتر نتواند از آن عبور کند بوجود آمده باشد، شاید شما گزینه مناسبی برای آنژیوپلاستی نباشید

عوارض و خطرات در طی آنژیوپلاستی و استنت گذاری

این عوارض ممکن است شامل واکنش به ماده حاجب، ضعیف شدن دیواره شریان، خونریزی در محل شکاف دسترسی در رگ یا محل آنژیوپلاستی، انسداد مجدد شریان بهبود یافته و مشکلات کلیوی باشد

انسداد ممکن است که در مسیر شریان ها توسعه یابداگر قطعاتی از پلاک در طی عمل جدا شود، در موارد شدید، می تواند منجر به اختلال در جریان خون شوداگر شما دیابت یا بیماری کلیوی داشته باشید ممکن است بیشتر در معرض خطر عوارض ماده حاجب قرار مانند نارسایی کلیوی قرار بگیریددر موارد بیماری کلیوی گاهی پیش درمانی با داروها یا مایعات می تواند تاثیر روی کلیه های شما را کاهش دهدافرادی که دچار اختلال لخته شدگی خون هستند ممکن است ریسک بالاتری در مقابل عوارض عمل داشته باشنداگر رسوب پلاک در شریان های شما وسیع باشد، شانس بسته شدن مجدد شریان بعد از آنژیوپلاستی و استنت گذاری وجود دارد

در طی آنژیوپلاستی و استنت گذاری چه اتفاقی می افتد؟

پزشک معمولا کاتتر آنژیوپلاستی را از یک سوراخ کوچک روی یک شریان در کشاله ران، مچ یا آرنج شما وارد می کندقبل از وارد کردن کاتتر، موهای اطراف محل ورود را زده و برای اینکه خطر عفونت کاهش یابد پوست را تمیز خواهند کردپزشک پوست را بی حس کرده و برش یا سوراخ کوچکی برای دسترسی به شریان زیر آن ایجاد می کندالبته ممکن است به شما مسکن خفیفی داده شود و جراح عروق معمولا از شما می خواهد تا احساس خود را در طی عمل بیان کنید

سپس جراح یک سیم یا کاتتر راهنما را وارد شریان شما می کندبا استفاده از یک نمونه دستگاه اشعه ایکس با کمک تصاویر متحرکی که روی صفحه نشان می دهد، پزشک کاتتر را در میان رگ های خونی شما هدایت می کندچون شما هیچ پایانه حسی در شریان ها ندارید حرکت کاتتر را درون بدنتان احساس نمی کنید

جراح عروق کاتتر بالونی روی سیم راهنما یا درون کاتتر راهنما قرار خواهد دادکاتتر بالونی یک بالون چین خورده و جمع شده در نوکش حمل می کندجراح کاتتر بالون را به بخش تنگ شده شریان شما وارد می کنداو بالون را با استفاده از فرستادن مایع از میان کاتتر بالونی تا حد نیاز باد می کندجراح عروق به صفحه اشعه ایکس دقت می کند تا نشانه ای از موقعیت بالون مشاهده کندسپس بالون را بیشتر باد می کند تا اینکه باعث بازشدن رگ شود زمانیکه بالون قرار گرفت، ممکن است جراح چند بار بالون را باد کند و خالی کند تا پلاک اطراف دیواره شریان شما فشرده شودمعمولا این مرحله چند دقیقه طول می کشد

گاهی اوقات اگر انسداد شدید باشد، پزشک ممکن است به مدت طولانی تری بالون را باد و خالی کندممکن است حتی شریان شما زمانیکه بالون در حال باد شدن است کشیده شود و جریان خون در بین شریان متوقف شوداین ممکن است باعث درد شودهرچند زمانی که جراح بالون را خارج می کند و جریان خون طبیعی دوباره باز می گردد باید درد از بین بروداگر هر گونه نشانه ای در طی آنژیوپلاستی داشتید حتما با پزشک در میان بگذارید

ممکن است شریان شما مجددا باریک شود یا مسدود شوداین مشکل ممکن است بعد از عمل یا ماه ها یا سال ها بعد از آن اتفاق بیافتدتنگ شدن مجدد شریان رستنوزیس (restenosis) نامیده می شود و اگر شریان شما به طور ناگهانی دوباره مسدود شود انسداد مجدد (reocclusion) نامیده می شودرستنوزیس زمانی اتفاق می افتد که بافت اسکار (scar tissue) درون رگ های شما، جاییکه بالون رسوبات پلاک را فشرده کرده، ساخته شودگاهی بعد از آنژیوپلاستی نیاز است که جراح عروق از استنت برای باز نگه داشتن شریان و جلوگیری از انسداد مجدد استفاده کنداستنت یک لوله توری نازک شبیه به یک فنر کوچک است و در اندازه های متفاوت وجود دارد

برای قرار دادن استنت، پزشک شما کاتتر بالونی آنژیوپلاستی را برداشته و یک کاتتر جدید وارد میکندروی این کاتتر یک استنت اطراف بالون قرار گرفته استجراح، استنت را درون رگ های خونی شما هدایت می کند تا جایی که شریان توسط بالون آنژیوپلاستی عریض شده استپزشک بالون داخل استنت را باد می کنداین کار باعث منبسط شدن استنت می شودسپس پزشک بالون را جمع کرده و بیرون می آورداستنت در محل باقی مانده تا دیواره شریان شما را نگه دارددیواره شریان در اطراف استنت رشد می کند و از جابجایی آن جلوگیری می کندهر چند استنت به بازماندن شریان کمک می کند، گاهی بافت اسکار می تواند در اطراف استنت شکل گیرد و موجب رستنوزیس شود

نمونه هایی از استنت با دارو پوشیده شده انداین مواد ممکن است از تشکیل بافت اسکار درون استنت جلوگیری کندمطالعات نشان داده اند که این استنت های جدید ممکن است بتواند بیشتر از استنت های بدون پوشش و معمولی از رستنوزیس جلوگیری کنددر ایالات متحده پزشک ها معمولا از استنت های دارویی در شریان های کرونری (شریان های تغذیه کننده قلب) استفاده می کنندمتخصصان هنوز در حال آزمایش استنت های دارویی برای استفاده در دیگر شریان ها هستند

زمانیکه جراح عروق شما آنژیوپلاستی و استنت گذاری را به پایان رساند، کاتتر را از بدن شما خارج می کنداگر داروهای رقیق کننده خون استفاده شده، ممکن است پزشک شما برای مدت کوتاهی یک لوله کوچک که شیت (sheath) نامیده می شود در شریان شما به جای می گذارد تا اینکه داروها به اندازه کافی جذب شده تا زمانیکه شیت برداشته شود زخم بسته شود

سپس پزشک شیت را خارج می کند و روی محل شکاف دسترسی را به مدت ۱۵۳۰ دقیقه برای جلوگیری از خونریزی فشار می دهدگاهی اوقات ممکن است پزشک محل را با وسیله ای که مثل چوب پنبه ظریف عمل می کند ببندد و یا ممکن است آن را بخیه بزند

آنژیوپلاستی و استنت گذاری معمولا بین ۴۵ دقیقه تا سه ساعت طول می کشد، اما گاهی اوقات به شرایط بستگی دارد

بعد از آنژیوپلاستی و استنت گذاری

معمولا باید ۶ ساعت بعد از عمل در تخت بمانیددر طول این مدت جراح و پرسنل بیمارستان مراقب هرگونه عوارض در شما هستنداگر پزشک کاتتر را از شریانی در کشاله ران شما وارد کرده باشد، باید پایتان را به مدت چند ساعت خم نکنیداگر از شریان بازوی شما استفاده شود، نیاز است که آن را نگه دارید تا خطر خونریزی به حداقل برسداگر بعد از عمل متوجه هرنشانه غیر معمول شدید، باید فورا جراح عروق تان را مطلع کنیداین نشانه ها شامل درد پایی که ماندگار باشد یا بدتر شود، تب، تنگی نفس، تغییر رنگ بازو یا پا به رنگ آبی یا احساس سرما در آنها و مشکلاتی در اطراف محل دسترسی مثل خونریزی، ورم کردن، درد و بیحسی

بعد از اینکه به خانه برگشتید، جراح عروق به شما دستوراتی درباره امور روزمره به شما می دهدبه طور مثال نباید در روزهای اول بعد از عمل بیشتر از ۵ کیلو بردارید و باید تا دو روز بعد از عمل مقدار زیادی آب بنوشید تا به خارج شدن ماده حاجب از بدنتان کمک کنیدمعمولا میتوانید ۲۴ ساعت بعد از عمل دوش بگیرید اما تا چند روز نباید شستشوی سنگین داشته باشیدپزشک ممکن است آسپرین یا دیگر داروها برای رقیق کردن خونتان تجویز نمایداین داروها به جلوگیری از لخته شدگی روی استنت شما کمک می کند

پزشک از شما می خواهد تا یک برنامه ورزشی سبک مثل پیاده روی داشته باشید و برنامه ای برای مراجعه مجدد به پزشک تان داشته باشیددر مراجعه بعدی پزشک خون شما را تست می کند تا مطمئن شود دوز داروهای شما مناسب استهمچنین ممکن است تستی انجام دهد تا ببیند خون چگونه در شریان ترمیم یافته در حال جریان است

عوارض بعد از عمل

معمولا عوارض جدی بعد از آنژیوپلاستی و استنت گذاری پیش نمی آید اما با این وجود ممکن است رخ دهد مانند خونریزی یا کبودی در محل ورود کاتترگاهی شکافی که توسط کاتتر ایجاد شده به طور کامل بسته نمی شودگاهی ممکن است یک مسیر اشتباه از جریان خون ایجاد شودبه ندرت در جایی که کاتتر وارد شده است، یک ارتباط غیر عادی می تواند بین یک شریان و یک رگ شکل گیرد

این مشکلات معمولا برطرف می شوند و اگر شما هر گونه نشانه جدی داشته باشید جراح عروق شما می تواند آن را درمان کنددر اولین ماه بعد از عمل ممکن است در معرض خطر تشکیل لخته در طول استنت باشیدبرای کاهش این خطر پزشک داروهایی برای رقیق کردن خون شما تجویز می کندمدتی بعد از آنژیوپلاستی و استنت گذاری احتمال رستنوزیس بیشتر خواهد بودممکن است استنت ها، مخصوصا استنت های دارویی این خطر را کاهش دهدهر چند در بعضی موارد ممکن است به آنژیوپلاستی مجدد یا حتی در صورتیکه رستنوزیس پیشرفت کند، به جراحی بای پس نیاز داشته باشید

عوارض جدی اما غیر معمول شامل:

• واکنش به ماده حاجب

ایجاد لخته در شریان درمان شده

• پارگی یا ضعیف شدن رگ خونی

تجمع بزرگ خونی که هماتوم نامیده می شود

• مشکلات کلیوی

صدمه به دیواره های شریان (دایسکشن)

• انسداد پیشرونده در جریان شریان ترمیم شده در اثر جدا شدن قطعاتی از پلاک (آمبولی شدن)